Perfekcjonizm – dlaczego jest niebezpieczny i jak sobie z nim radzić?

Perfekcja, a przynajmniej dążenie do niej, jest powszechnie uznawana za zaletę. Jednak nadmierny perfekcjonizm doprowadza do prób sprostania zbyt wygórowanym standardom, co powoduje powstanie perfekcjonizmu upośledzającego.

Objawy niezdrowego perfekcjonizmu

Perfekcjonizm uznawany jest za jeden z objawów osobowości anankastycznej (obsesyjno-kompulsyjnej). Taka osoba stwarza pozory zadaniowej i skupionej. Objawia się to zarówno w zachowaniu, jak i w mimice twarzy, sposobie wypowiadania się, a nawet chodzie. Osoba dotknięta perfekcjonizmem cały czas stara się kontrolować nie tylko siebie, ale także całe swoje otoczenie. Najlepsze warunki dla niej to poczucie uporządkowania, przestrzegania wymyślnych zasad. Wówczas czuje się sumienna, a także dopasowana do norm społecznych. Bardzo często zdarza się, że perfekcjoniści dość wybiórczo odnoszą się do swoich sukcesów i porażek. Każde potknięcie jest przez nich oceniane niezwykle surowo, tymczasem osiągnięcia, zamiast dawać satysfakcję, powodują jedynie wzrost wymagań. Objawy perfekcjonizmu to także pedanteria, sztywność zasad moralnych, nieumiejętność bycia spontanicznym, „wyluzowania się”.

Przyczyny wystąpienia objawów

Przyczyny takich zaburzeń są różnorodne. Z jednej strony mogą to być czynniki biologiczne, ale z drugiej także cechy związane ze sposobem wychowania, zwłaszcza poddawanie w dzieciństwie ciągłej kontroli i ocenie, a także czynniki psychologiczne, w tym cechy osobowości oraz temperament.

Skutki nadmiernej perfekcji

Konsekwencją perfekcjonizmu i posiadania osobowości anankastycznej jest nieumiejętność odczuwania radości i satysfakcji, ciągłe zadręczanie się i rozpamiętywanie każdej porażki, a także poczucie wypalenia. To również niechęć do podejmowania nowych zadań z obawy przed brakiem sukcesu. Perfekcjonizmowi często towarzyszą objawy somatyczne, na przykład bóle głowy albo problemy trawienne.

W niektórych przypadkach perfekcjonizm spowodować może rozwinięcie się innych chorób, takich jak depresja, uzależnienia, a także anoreksja oraz bulimia.

Jak sobie pomóc?

Osoby cierpiące z powodu perfekcjonizmu bardzo rzadko samodzielnie zauważą objawy sugerujące zaburzenie. Perfekcjoniści pod opiekę specjalistów trafiają często dopiero w momencie rozwinięcia się u nich objawów depresji. Dlatego tak ważna jest pomoc ze strony najbliższych, wskazanie istnienia problemu i zaproponowanie terapii. Psychoterapia jest najlepszym, najbardziej efektywnym rozwiązaniem przy leczeniu zaburzeń perfekcjonizmu. Z pewnością jest to droga wymagająca czasu, ale jednocześnie pozwalająca na znaczące poprawienie swojego komfortu życia. W trakcie terapii taka osoba nauczy się dawać sobie pozwolenie na bycie niedoskonałym.